साहिरवर मी लिहिलेल्या लेखाला विविध प्रतिसाद आले. त्यातील श्री. विनायक यांचा दीर्घ आणि अभ्यासू प्रतिसाद इथे टप्प्याटप्प्याने देत आहे.
आपण नेहमीच माझ्या परखड मताचा आदर करता. म्हणूनच ते इथे देतो. लेख अपुरा वाटला. एखाद्या पी. एच. डी. करणार्या विद्यार्थ्याने लिटरेचर रिव्ह्यूच नीट केला नसावा तसे झाले आहे. एकूण ३-४ प्रतिसाद लिहिण्याचा विचार आहे.
पहिल्याने एक दोन चुका झाल्यात ते सांगतो.
दिल जो न कह सका’ (भीगी रात),- हे गाणे साहिरचे नाही. हे अफलातून सुंदर गीत मजरूह ने लिहिले आहे. संगीतकार रोशनमुळे अनेकांचा असा गोंधळ होतो.
हम दर्द के मारों का’ (दाग) – हे गाणे हसरत जयपुरींनी लिहिले आहे. साहिरने नाही. हे गाणे जुन्या “दाग” मधले आहे – गीतकार – शैलेंद्र – हसरत. साहिरने गाणी लिहिलेला “दाग” नवीन आहे.
आणखी कुठली गाणी हवी होती ते प्रथम लिहितो.
१. तुम न जाने किस जहाँ में खो गये – सजा
२. तदबीरसे बिगडी हुई तकदीर बना ले – बाजी
३. चांद मध्यम है आसमाँ चुप है नींद की गोद में ये जहाँ चुप है – रेल्वे प्लॅटफॉर्म
४. बस्ती बस्ती पर्बत पर्बत गाता जाये बंजारा – रेल्वे प्लॅटफॉर्म
५. बहार आयी खिली कलियाँ हँसे तारे चले आओ – अलिफ़ लैला (संगीतकार श्यामसुंदर)
६. पिघला है सोना दूर गगन में फैल रहे है श्याम के साये – जाल
७. ये रात ये चाँदनी फिर कहाँ सुन जा दिल की दास्ताँ – जाल
८. वो देखे तो उनकी इनायत ना देखे तो रोना क्या, जो दिल गैर का हो उस दिल का होना क्या और न होना क्या – फंटुश (दुखी मन मेरे – अगदीच सुमार आहे यापुढे)
९. फैली हुई है सपनों की बाहे आजा चल दे कहीं दूर वहीं मेरी मंज़िल वही तेरी राहे – घर नं ४४ (अति सुंदर गीत)
१०. साजन बिन नींद न आए बिरह सतावे – मुनीमजी (यात शैलेंद्र व साहिर दोघांची गाणी आहेत आणि हे गाणे शैलीवरून हे शैलेंद्रने लिहिले असावे असा माझा ठाम समज आहे. पण ऑफिशियली साहिरने लिहिले आहे)
११. जीवन के सफर मे राही – मुनीमजी
१२. सुरमयी रात ढलती जाती है रूह गम से पिघलती जाती है, अब तेरा इंतजार कौन करे – जोरू का भाई (तलत, संगीतकार – जयदेव)
१३.सुबह का इंतजार कौन करे – जोरू का भाई (लता)
१४. इंतजार और अभी और अभी और अभी – चार दिल चार राहे (लता, संगीतकार अनिल बिस्वास)
१५. कभी तो सुध लेता जा मोरे बलमा – चार दिल चार राहे (मीना कपूर)
१६. मुहब्बत तर्क की मैने गरेबाँ सी लिया मैने – दो राहा (संगीतकार – अनिल बिस्वास)अनेकांच्या मते हे तलत चे सर्वोत्कृष्ट गीत आहे.
१६. कश्ती का खामोश सफ़र है शाम भी है तनहाई भी दूर किनारे पर बजती है लहरोंकी शहनाई भी आज मुझे कुछ कहना है – गर्ल फ़्रेंड (संगीतकार – हेमंतकुमार)
१७. उम्र हुई तुम से मिले फिर भी जाने क्यूँ ऐसे लगे जैसे पहली बार मिले हम – बहुरानी (संगीतकार – सी. रामचंद्र)
१८. आसमाँ पे है खुदा और जमीं पे हम आजकल वो इस तरफ़ देखता है कम – फिर सुबह होगी
१९. फिर ना कीजे मेरी गुस्ताख निगाही का गिला देखिये आप ने फिर प्यार से देखा मुझ को – फिर सुबह होगी
२०. दो कलियाँ बचपन की – फिर सुबह होगी
२१. वो सुबह कभी तो आएगी – फिर सुबह होगी
२२. जो “बोर” करे यार को उस प्यारसे तौबा – फिर सुबह होगी (एक धमाल विनोदी कव्वाली)
२३. तुम चली जाओगी परछाईयाँ रह जाएगी कुछ ना कुछ हुस्न की रानाईयाँ रह जाएगी – शगुन
२४. तुम अपना रंजो गम – शगुन
२५. बुझा दिये है खुद अपने हाथो मुहब्बतों के दिये जला के – शगुन
२६. जिंदगी जुल्म सही जब्र सही गम ही दिल की परियाद सही रूह का मातम ही सही… हम ने हर हाल में जीने की कसम खायी है – शगुन
२७. पर्वतोंके पेडों पर शाम का बसेरा है – शगुन
२८. ये पर्बतोंके दायरे ये शाम का धुआँ ऐसे में क्यूँ न छेड दे दिलों की दास्ताँ – वासना (संगीतकार चित्रगुप्त)
२९. अश्कोंमें जो पाया है वो गीतोंमें दिया है उस पर भी सुना है के जमाने को गिला है – चाँदी की दीवार
३०. अब कोई गुलशन ना उजडे अब वतन आज़ाद है – मुझे जीने दो
३१. रात भी है कुछ भीगी भीगी चाँद भी है कुछ मध्यम मध्यम – मुझे जीने दो
३२. नदी नाले न जाओ श्याम तोरे पैया पडूं – मुझे जीने दो
३३. माँग में भर ले रंग सखी री आँचल भर दे तारे मीलन रितु आ गयी- मुझे जीने दो
३४.यहाँ तो हर चीज बिकती है बाबुजी तुम क्या क्या खरीदोगे – साधना
३५. मितवा, मितवा, लागी रे कैसी ये अनबुझ आग – देवदास
३६. किस को खबर थी ऐसे भी दिन आएंगे – देवदास
३७. आन मिलो आन मिलो श्याम साँवरे – देवदास
३८. मैने चाँद और सितारोंकी तमन्ना की थी मुझ को रातोंकी सियाही के सिवा कुछ ना मिला – चंद्रकांता (संगीतकार – एन. दत्ता)
३९. जब भी जी चाहे नयी दुनिया बसा लेते है लोग एक चेहरे पे कई चेहरे लगा लेते है लोग – दाग
४०.मायूस तो हूँ वादेसे तेरे, मैं अपने खयालोंके सदपे तू पास नहीं और पास भी है – बरसात की रात (या चित्रपटातील माझे अत्यंत आवडीचे गाणे)
४१. मैंने शायद तुम्हे पहले भी कहीं देखा है – बरसात की रात
४२. जिंदगी भर नहीं भूलेगी वो बरसात की रात
४३. गरजत बरसत सावन आयो रे – बरसात की रात (साधारण अशाच मुखड्याचे गीत रोशनच्या “मल्हार” मध्ये लताने गायले आहे. “गरजत बरसत भीगत आईलो” ती पारंपारिक रचना आहे, मला ती जास्त आवडते)
४४. ऐसी खुशी लेके आया चाँद – बरसात की रात
४५. मेरे साथी खाली जाम, तुम आबाद घरोंके वासी मैं आवारा बदनाम – दूज का चाँद (रोशन)
४६. गीत मेरा सुलाए जगाए तुझे प्यार के पालने में झुलाए तुझे – सुरत और सीरत ( या चित्रपटात हे एकच गीत साहिरचे आहे, बाकी सर्व शैलेन्द्रची, संगीतकार – रोशन)
४७. निगाहें मिलाने को जी चाहता है – दिल ही तो है
४८. तुम अगर मुझ को न चाहो तो कोई बात नहीं – दिल ही तो है
४९. तुम्हारी मस्त नज़र गर इस कदर नही होती – दिल ही तो है
५०. संसारसे भागे फिरते हो भगवान को तुम क्या पाओगे – चित्रलेखा
५१. छा गये बादल नील गगन पर घुल गया कजरा साँझ ढले – चित्रलेखा
५२. कहे तरसाए जियरा – चित्रलेखा
५३ मन रे तू काहे न धीर धरे – चित्रलेखा
यापैकी प्रत्येक गाण्यावर एक स्वतंत्र लेख लिहिता येईल. पण आपण म्हटल्याप्रमाणे फक्त गाणे लिहून सलाम करावा हेच उत्तम.